Na geslaagde fietstochten langs de Markegrenzen van Boekelo en Haaksbergen-Hones organiseert de sector Erfgoed van de Historische Kring Haaksbergen dit jaar op zaterdag 7 juni opnieuw een bijzondere historische fietstocht. Dit keer verkennen we de oude grens van de Marke Brammelo/Brammelerbroek – een Marke met een boeiende geschiedenis die zich uitstrekt over de provinciegrens van Overijssel en Gelderland.

Wat is een marke?
Marken zijn eeuwenoude agrarische samenwerkingsverbanden tussen boerderijen (erven), vooral op de schrale zandgronden van Oost-Nederland. De boeren werkten samen in het gebruik van gemeenschappelijke gronden, zoals heidevelden en hooilanden, en maakten afspraken over het onderhoud en beheer hiervan. Deze afspraken werden vastgelegd tijdens zogenaamde holtings (vergaderingen), waarvan de besluiten werden genoteerd in Markenboeken. De grenzen van de Marke werden gemarkeerd met palen en stenen.
Haaksbergen telde oorspronkelijk zes Marken waarvan die oude buitengrenzen praktisch nog steeds de huidige gemeentegrens is: Haaksbergen-Hones, Buurse, Langelo, Brammelo, Holthuizen-Eppenzolder-Stepelo en Boekelo. Tijdens deze jaarlijkse fietstochten besteden we aandacht aan deze historische indeling en de nog bestaande markepalen, stenen en grenslijnen.

Over de Marke Brammelo/Brammelerbroek

De Marke Brammelo, inclusief het gebied Brammelerbroek (in de volksmond het Brookn), lag deels in het drostambt Haaksbergen (Overijssel) en deels in de heerlijkheid Borculo (Gelderland). De middeleeuwse grens liep dwars door het gebied, maar de oorsprong van de marke is vermoedelijk ouder dan deze bestuurlijke indeling.
De landbouw in deze marke draaide, zoals in veel marken, om roggeteelt op de essen, het hooien op vochtige graslanden en het plaggen op de gemeenschappelijke heidevelden. De mest van het vee werd vermengd met plaggen en op de essen gebracht om de zandgrond vruchtbaar te houden. De grootste es van deze marke had een hoefijzervorm en lag op Haaksbergs grondgebied.
De Schipbeek vormde deels de natuurlijke grens, maar kon in het laaggelegen “Brookn” voor wateroverlast zorgen.

Tijdens de fietstocht
We volgen zo nauwkeurig mogelijk de historische grens van de Marke Brammelo/Brammelerbroek. Niet alle markeringen zijn behouden gebleven, maar veel wel en onderweg zien we nog diverse markeringen zoals Bentheimer stenen, keien, een houten paal en er is nog een leuke sage over een verdwenen steen waarvan de locatie nog wel bekend is.
Onderweg krijg je deskundige uitleg door Nico Spit over de markestenen, landschappelijke kenmerken, historische markeverdelingen en agrarische gebruiken.

Praktische informatie
• Startpunt: Café Dwars, Sint Isidorushoeve
• Datum: Zaterdag 7 juni 2025
• Verzamelen: Vanaf 10.00 uur
• Vertrek: Rond 10.30 uur
• Afstand: Ongeveer 40 kilometer
• Kosten: Geen, een vrije gift is welkom – neem zelf eten en drinken mee
• Verantwoordelijkheid: Deelname is op eigen risico

De tocht is geschikt voor iedereen met interesse in lokale geschiedenis, landschap en cultuurhistorie. Fiets mee!
Aanmelden is niet nodig. Iedereen is van harte welkom. Tot ziens op 7 juni!